In het klimaatakkoord van Parijs (2015), zijn doelen gesteld om de opwarming van de aarde en de bijkomende gevolgen zo veel mogelijk te voorkomen. Dit betekent dat ook Nederland het gebruik van fossiele brandstoffen moet terugdringen en vervangen door duurzame energiebronnen (ook wel energietransitie). De doelstelling van Nederland is een vermindering van de broeikasgassen met 49% in 2030 en met 95-100% in 2050. De afspraken en maatregelen om dit te bereiken staan in het Klimaatakkoord. Deze maatregelen kunnen positieve én negatieve gevolgen hebben op veiligheid en gezondheid van de maatschappij.

Windturbines, zonnepanelen en biomassa zijn bekende duurzame energiebronnen. Daarnaast zijn er uiteraard ook andere technieken voor het opwekken, afvangen en dragen van duurzame energie, zoals geothermie, opslag van koolstofdioxide, batterijen, waterstof en elektrificatie. In het Infoblad energietransitie ten behoeve van veiligheidsregio’s en de Verkenning risico’s energietransitie voor de nationale veiligheid staat een beschrijving van deze technieken.

Veiligheidseffecten van de energietransitie

Bij de energietransitie is het belangrijk om de risico’s voor de veiligheid van mens en leefomgeving niet uit het oog te verliezen. Toch kan over het algemeen worden geconcludeerd dat de risico’s van de nieuwe technologieën vergelijkbaar zijn met huidige (industriële) activiteiten. Dit geldt vooral voor de risico’s waarbij stoffen kunnen vrijkomen (waterstof, biomassa, CO2).

De inschatting is dat het aantal slachtoffers bij winning, verwerking, opslag, transport en distributie van fossiele brandstoffen afneemt. Ook verdwijnen risicobronnen waardoor de kans op een ramp verkleind. Een ander positief gevolg van de energietransitie is het verdwijnen van aardgasinstallaties in huis, wat leidt tot een afname in het ontstaan van koolstofmonoxide. In 2050 moeten alle woningen gasloos zijn. Daarmee daalt ook het risico voor koolstofmonoxidevergiftiging.

De aanpak van de energietransitie

Het afgelopen jaar zijn verschillende rapporten rondom veiligheid en gezondheid in relatie tot de energietransitie gemaakt. Zo heeft het Rijk in 2016 een Energieagenda opgesteld. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) is in 2019 het Infoblad energietransitie ten behoeve van veiligheidsregio’s door het Instituut Fysieke Veiligheid gepubliceerd. Bovendien is in opdracht van EZK een Verkenning van de risico’s van de energietransitie voor de nationale veiligheid uitgevoerd, door het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV).