Een van de doelstellingen in het Klimaatakkoord is het verduurzamen van bestaande woningen en gebouwen, met als doel de CO₂-uitstoot in 2050 met 95% te verminderen ten opzichte van 1990. Dit proces moet worden aangepast om zowel de energie-efficiëntie te verbeteren als oververhitting en onnodig energieverbruik voor koeling te beperken, evenals om de gezondheid te verbeteren.

Verduurzaming woningen en gezondheid

Verduurzaming van bestaande woningen kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid. Het vervangen van cv-ketels en geisers door gasloze alternatieven zoals PV(T)-panelen, warmtepompen of warmtenetten, verkleint de kans op koolmonoxidevergiftiging.

Bij verduurzaming van woningen wordt in veel gevallen door isolatiemaatregelen de luchtdichtheid van de woning verhoogd. Ook het type isolatiemateriaal kan invloed hebben op de gezondheid (bijvoorbeeld UF-schuim, of PUR). Daarnaast wordt de ventilatie vaak aangepast. Deze maatregelen kunnen invloed hebben op onder meer de temperatuur, het CO2 gehalte en de luchtvochtigheid in de woning. Hierdoor kan er bijvoorbeeld een te hoge tempratuur ontstaan doordat warmte niet uit de woning kan ontsnappen. Verduurzamingsmaatregelen kunnen effect hebben op de aanwezigheid van stoffen en micro-organismen (oa schimmels) in woningen. Wat het totale effect is van (deel) maatregelen die op dit moment in de praktijk vaak worden genomen, is nog onbekend.

Daarnaast kan geluidshinder afkomstig van bijvoorbeeld warmtepompen en mechanische ventilatie van invloed zijn op de ervaren hinder in het binnenmilieu. Voor warmtepomp geldt vooral dat naarmate ze ouder worden, ze meer lawaai kunnen gaan maken. Ook het slecht gebruik van buitenzonnewering in de zomer kan leiden tot een hogere binnentemperatuur, dit kan van invloed zijn op de gezondheid.

De aanpak van verduurzaming woningen

De vaste Commissie Signalering gezondheid en milieu van de Gezondheidsraad heeft een advies over de energietransitie en gezondheid opgesteld. In het advies wordt voornamelijk ingegaan op geluid, ventilatie en temperatuur in de gebouwde omgeving en de invloed daarvan op de gezondheid en het welbevinden van mensen. De commissie adviseert om gezondheid en welbevinden vanaf het begin mee te nemen in de plannen van energieregio’s en gemeenten. Daarnaast adviseert de Gezondheidsraad om te investeren in goede voorlichting over de gezonde manier van isoleren en ventileren.

De academische werkplaats Gezonde Leefomgeving heeft een overzicht gemaakt van factoren die samenhangen met het verduurzamen van woningen en welke gezondheidsrisico’s of –verbeteringen deze kunnen opleveren. Ook staat per aandachtspunt beschreven welk advies bij welk knelpunt gegeven kan worden. De handreiking is gemaakt voor GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)-medewerkers, maar is ook beschikbaar voor andere organisaties. Deze handreiking helpt GGD-medewerkers om zich proactief op te stellen richting gemeenten en andere organisaties en hun adviesrol op dit gebied beter vervullen.