Per jaar komen er 80.000 nieuwe gevallen van huidkanker bij (waarvan 50.000 basaalcelcarcinomen). Dit is zesmaal zoveel als in 1989 toen de huidkankerregistratie begon. Melanoom, de gevaarlijkste vorm van huidkanker, komt in Nederland relatief vaak voor vergeleken met andere Europese landen. De toename in huidkanker komt vermoedelijk door ander UV-blootstellingsgedrag in de twintigste eeuw. Andere mogelijke verklaringen zijn toegenomen gevoeligheid of verbeterde diagnostiek.

Er overlijden jaarlijks bijna 1000 Nederlanders aan huidkanker, waarvan 85% aan een melanoom. In tegenstelling tot de incidentie (het aantal nieuwe gevallen van huidkanker) is, na correctie voor de gestegen levensverwachting, de sterfte door huidkanker niet toegenomen.

Door klimaatverandering (meer zomerse dagen, minder bescherming door wolken, schonere lucht) wordt een verdere toename van het aantal huidkankergevallen verwacht. Die toename gaat niet alleen ten koste van onze gezondheid, maar belast ook de gezondheidszorg extra, zowel financieel als qua personele inzet.

UV-straling en gezondheid

UV-straling komt van een natuurlijke bron: de zon, en van kunstmatige bronnen: zonnebanken. Blootstelling aan UV-straling heeft zowel positieve als negatieve gevolgen voor de gezondheid.

UV is nodig voor de aanmaak van vitamine D, dat essentieel is voor gezonde botten en spieren. Bovendien zijn er sterke aanwijzingen dat vitamine D gunstig is voor het beperken van (onder meer) darmkanker en enkele chronische aandoeningen (waaronder diabetes type II). Blootstelling aan UV-straling leidt ook tot bloedvatverwijding. Dit leidt tot bloeddrukverlaging, gunstig in een land met veel hoge bloeddruk. En UV geeft een geluksgevoel. Dat is goed voor de geestelijke gezondheid.

Er zijn ook schadelijke gezondheidseffecten: zonverbranding, huidveroudering, huidkanker, onderdrukking van het immuunsysteem en zonneallergie. Blootstelling van het oog kan leiden tot sneeuwblindheid en draagt bij aan staarvorming die zonder behandeling tot blindheid kan leiden. De laatste jaren is er toenemend bewijs dat niet alleen UVB-straling (die er alleen midden op de dag in lente en zomer is als de zon hoog staat), maar ook UVA-straling (die je het hele jaar door hebt) schadelijk is.

De huidige aanpak voor de preventie van huidkanker is gebaseerd op verlagen van de blootstelling, “minder is beter”, hoewel voor dit uitgangspunt geen bewijs bestaat.

Het thema UV en gezondheid speelt zowel in de privésfeer als op de werkvloer. Zo is het belangrijk dat mensen zichzelf goed beschermen tegen de zon, als je naar het strand gaat of tijdens het sporten en buiten recreëren. Met sommige beroepsgroepen maakt SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) afspraken over bescherming van werknemers tegen de zon. Denk aan bouwvakkers, postbodes, serveersters en boswachters.

De aanpak van UV-straling en huidkanker

In 2019 is in opdracht van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport), onder coördinatie van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) het Zonkrachtactieplatform(PDF) gestart, een samenwerking van non-profitpartijen: ministeries, kennisinstituten, beroepsverenigingen, hulpverleners, academische ziekenhuizen, patiëntenorganisaties en fondsen. Het doel is om kennis (over UV-straling en het voorkomen van huid- en oogaandoeningen) te bundelen en te onderhouden, en communicatie te harmoniseren. Zakelijke partijen kunnen aansluiten. In 2021 is op initiatief van de Stuurgroep Huidkankerzorg Nederland besloten een preventiecampagne tegen huidkanker te starten en de mogelijkheid van een huidkankerscreening te onderzoeken. In 2023 heeft het Huidfonds een subsidie gekregen van het ministerie van VWS voor een huidkankervoorlichtingscampagne. Deze campagne "Luister Naar Je Huid"  is op 26 april 2024 live gegaan en mikt op bewustwording, met als doel de gezondheid te bevorderen en de druk van huidkanker op de zorg in Nederland te verlichten. Huidkanker staat sinds 2023 ook in de lijst van 20 doelen van de Nederlandse Kanker Agenda die bedoeld is om tot een gezamenlijk kankerpreventieplan voor Nederland te komen.