Het gebruik van open haarden, inzethaarden, kachels, vuurkorven en barbecues neemt de laatste jaren toe. Ze worden gebruikt voor het verwarmen van woningen, voor de sfeer of voor recreatief gebruik. Ongeveer 10% van de Nederlandse huishoudens bezit bijvoorbeeld een houtkachel of open haard. Het aantal meldingen over houtrook is in de afgelopen tien jaar gestegen.

Blootstelling en gezondheid

Bij de verbranding van hout komen schadelijke stoffen vrij, zoals fijn stof, PAK’s,benzeen en koolmonoxide. Houtrook is voor iedereen ongezond, maar vooral mensen met COPD, astma, bronchitis en gevoelige luchtwegen kunnen veel last hebben van rook en (onzichtbare) verbrandingsgassen.

Ongeveer 1 van de 3 Nederlanders heeft wel eens last van de open haard, houtkachel, barbecue of vuurkorf van de buren. In 2017/2018 werden de volgende gezondheidsklachten daarbij gemeld; geurhinder (30%), benauwd/kortademig (14%), en bezorgdheid (11%).

De GGD’en maken zich er hard voor om met beleid de overlast door houtstook te verminderen. Ze adviseren bijvoorbeeld om nieuwbouwwijken aan te wijzen die houtrookvrij zijn.

Aanpak

Er zijn veel factoren van invloed op de mate van stookoverlast. Denk bijvoorbeeld aan het onderhoud van de kachel en schoorsteen, het stookgedrag, het vochtgehalte van hout, het type kachel en een onvolledige verbranding. Ook zijn de weersomstandigheden van belang door de verspreiding van de rookgassen. 

• Het Bouwbesluit verbiedt dat bewoners rook, roet, walm en stof verspreiden op een hinderlijke of schadelijke manier. In de praktijk vinden veel gemeenten het lastig(PDF) om te beoordelen of iemand dit verbod overtreedt. Er zijn geen normen voor en vaak zorgen meerdere houtkachels samen voor overlast in de omgeving. Voor vuurkorven hebben veel gemeenten in hun eigen APV (Algemene Plaatselijke Verordening) regels opgenomen.
• Voorlichtingsmateriaal helpt houtstokers meer bewust te maken van de schadelijke effecten.
• Veel hinder kan voorkomen worden door beter stookgedrag.  Stokers kunnen een stookadvies opvragen via de Stookwijzer. Deze geeft op postcodeniveau aan of het op basis van de lokale luchtkwaliteit en de windkracht aan te raden is om te stoken of niet. In november 2019 is het stookalert gelanceerd. Bij een stookalert wordt per provincie geadviseerd om niet te stoken zodat de luchtkwaliteit niet verder verslechtert.
• In 2022 zal de Europese eco-designrichtlijn van kracht worden. In deze richtlijn staan eisen waaraan houtkachels moeten voldoen qua rendement, veiligheid en uitstoot van schadelijke stoffen. Nederland streeft ernaar om deze eisen eerder in te voeren dan 2022.