Wereldwijd neemt het gebruik van duurzame energiebronnen zoals biomassa, waterkracht, zonne- en windenergie toe, om zo het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen. Overal ter wereld worden doelen vastgesteld om het gebruik van duurzame energie uit te breiden. Het aantal windparken zal naar verwachting de komende jaren toenemen, waardoor meer mensen deze in hun directe leefomgeving zullen hebben. Uitbreiding van het windpark op land zal op locatie een toename in geluid met zich meebrengen.

Het specifieke modulerende karakter van windturbinegeluid(PDF) veroorzaakt het grootste geluidprobleem. Gezondheidseffecten gerelateerd aan windturbinegeluid zijn hinder en slaapverstoring. Voor andere/lange termijn effecten is nog onvoldoende bewijs.

Bronnen van laagfrequent geluid die naar verwachting meer hinder gaan veroorzaken zijn mechanische ventilatiesystemen, warmtekrachtpompen en windturbines. Ook wordt verwacht dat, door klimaatverandering, het aantal koelingssystemen in de bebouwde omgeving en de geluidhinder van buren tijdens warmere en langere zomers zal toenemen.

Geluid en gezondheid

Ongewenst geluid kan leiden tot onder andere hinder, slaap- en concentratieproblemen. Andere gezondheidseffecten zijn een hoge bloeddruk en verhoogde niveaus van het stresshormoon cortisol. Hierdoor neemt het risico op hart- en vaatziekten en op psychische aandoeningen toe. De recent verschenen literatuuroverzichten voor de WHO richtlijnen beschrijven de effecten per gezondheidsuitkomst en per bron.

Voor bromtonen (LFG) zijn alleen hinder en slaapverstoring als effect aangetoond. Voor andere gezondheidseffecten is onvoldoende bewijs.

Geluid kan ook positief gewaardeerd worden en bijdragen aan het welzijn en herstel. Denk hierbij aan natuurgeluid. Zo komt in de soundscape-benadering steeds meer aandacht voor akoestische kwaliteit van de stedelijke leefomgeving. Geluid wordt hierbij niet opgevat als een afvalproduct, maar als bouwsteen voor het creëren van aantrekkelijke, gevarieerde omgevingen.

Perceptie van burgers van belang

Naast het berekende risico is de wijze waarop een risico ervaren wordt, van belang. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kernenergie of aan genetische modificatie. Het gaat hierbij niet alleen over ‘matters of fact’ (de feiten), maar ook over ‘matters of concern’ (de bezorgdheid). Mensen kunnen hierin sterk verschillen. Deze diversiteit wordt steeds duidelijker doordat internet en sociale media in toenemende mate gelegenheid bieden voor de uitwisseling van ideeën en standpunten. Risicoperceptie en bezorgdheid kunnen op termijn via stress tot aantasting van de (ervaren) gezondheid. Door in onderzoek en beleid rekening te houden met de diversiteit onder burgers kan meer gezondheidswinst worden bereikt.

Ook bij geluid speelt perceptie een belangrijke rol. Of geluid leidt tot negatieve gezondheidseffecten hangt onder andere af van of een persoon geluid als lawaai beoordeelt of niet. Ook de manier waarop geluid wordt beleeft is heel divers.

De aanpak van geluidsbelasting

De grote verschillen in karakteristieken en belevingsaspecten van geluid bronnen vraagt om een verschillende aanpak van de problematiek. Dit zien we terug in de wet- en regelgeving (GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) Richtlijn omgevingsgeluid) GGD-richtlijn medische milieukunde: omgevingsgeluid en gezondheid.

Wanneer geluidsreductie noodzakelijk of gewenst is kunnen er op verschillende niveaus maatregelen getroffen worden. Hiervoor kan onderscheid gemaakt worden in: bronmaatregelen, overdrachtsmaatregelen en maatregelen bij de ontvanger. Goede informatievoorziening en communicatie met bewoners over het inzetten van maatregelen is hierbij belangrijk.

Een laatste categorie maatregelen betreft sociale interventies. Hierbij gaat het om:  verandering in gedrag, informatie voorziening en participatie met als doel een gevoel van eigenaarschap te creëren.  Er zijn verschillende instrumenten en tools die kunnen helpen om de gevolgen van lokale ruimtelijke maatregelen op de gezondheid in beeld te brengen. Een overzicht is te vinden op de website Gezonde Leefomgeving.