Arseen is een metalloïde (semi-metaal). Het komt voor in de bodem en in het grondwater, vooral in klei- en veengebieden. Arseen komt in de aardkost in diverse vormen voor. In kwelgebieden kan arseen vanuit het grondwater aan de oppervlakte komen. Anorganisch arseen is erg schadelijk voor de gezondheid. Organisch arseen levert minder gezondheidsschade op. De achtergrondblootstelling aan arseen is hoog in vergelijking met de toelaatbare maximale inname.
Blootstelling
Iedereen krijgt arseen binnen door het eten van in de winkel gekochte levensmiddelen als rijst, vis, granen en melk en via drinkwater. Dit wordt de achtergrondblootstelling genoemd (je kunt het zelf namelijk niet beïnvloeden).
Wanneer mensen zelf groenten telen, kunnen zij tijdens het tuinieren ongemerkt bodemdeeltjes inslikken ten gevolge van hand-mond contact. Hierdoor kunnen zij arseen binnenkrijgen. Kinderen die spelen op met arseen vervuilde grond kunnen zo eveneens arseen binnenkrijgen. Dat kan ook gebeuren in kwelgebieden als kinderen spelen in natuurwater of op waterspeelplaatsen. Tenslotte kan blootstelling aan arseen plaatsvinden door de groenten te eten die zijn geteeld op met arseen verontreinigde bodem.
Arseen en gezondheid
Kleine hoeveelheden anorganisch arseen in het lichaam kunnen na verloop van tijd huidveranderingen veroorzaken en leiden tot schadelijke effecten op het zenuwstelsel en het hart- en vaatstelsel. Ook kan er bloedarmoede optreden en soms komen tintelingen in de ledematen voor. Bij langdurige blootstelling kan long, blaas- en huidkanker optreden. Er wordt wel gesteld dat blootstelling aan anorganisch arseen effect kan hebben op praktisch elk onderdeel van het lichaam.
De aanpak van arseen
De JECFA (Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives, 2011) en de EFSA (European Food Safety Authority, 2009) hebben de risicobeoordeling voor arseen in voeding geëvalueerd.
Op verzoek van de GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)’en heeft het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) een handreiking opgesteld over de beoordeling van de gezondheidsrisico’s bij het eten en zelf telen van groenten op bodems die met arseen zijn verontreinigd.
De recentste wetenschappelijke inzichten, bieden aanleiding tot het herzien van de normen en de methodiek om bodemverontreiniging te beoordelen. Op deze wijze kan tegemoet gekomen worden aan de hogere schadelijkheid van arseen.
Meer informatie over arseen
- RIVM (2018) - Gezondheidsrisico's arseen in bodem en grondwater in Apeldoorn
- RIVM.nl - Kaderrichtlijn Water (KRW)
- RIVM.nl - Wettelijke eisen aan drinkwater
- WHO International Programme on Chemical Safety: Arsenic
- WHO (2019) - Exposure to arsenic: a major public health concern
- EFSA (2009) - Scientific Opinion on Arsenic in Food
- Evaluation of certain contaminants in food: seventy-second [72nd] report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives
- RIVM.nl - Handreiking voor de risicobeoordeling van arseen in de bodem voor de particuliere groenteteelt