Groen en water (WHO definitie) speelt een belangrijke rol in de leefbaarheid van de omgeving. Het draagt bij aan gezondheid en welzijn en het zorgt voor een aangename woonomgeving. Voorbeelden van positieve effecten van groen op de gezondheid zijn onder andere stressreductie, een ontspannen gevoel, aanzet tot beweging en mogelijkheid tot ontmoeten (kennisbundeling groen). De ruimte in Nederland staat onder druk onder andere doordat Nederland voor een aantal grote maatschappelijke opgaves staat zoals klimaatadaptatie, de woningbouwopgave en de energietransitie die elk een claim op de ruimte leggen. Daarnaast neemt wereldwijd de biodiversiteit af mede door druk op de ruimte.
Groen en water onder druk
Om de gevolgen van klimaatverandering te beperken is er ruimte nodig voor groen en water. Groen en water spelen een belangrijke rol in de klimaatadaptatie, bijvoorbeeld doordat het hittestress kan verminderen door het creëren van meer schaduw of door het verdampen van water waardoor de omgeving afkoelt. Groen en de ruimte voor water kunnen de hoeveelheid wateroverlast helpen reduceren doordat water makkelijker kan wegstromen naar de bodem en het aanwezige water fungeert als buffer.
Woningbouwopgave
De komende jaren worden veel woningen bijgebouwd. Deze woningbouw concurreert met de ruimte voor groen en water. Wanneer het aanwezige groen en water afneemt, zijn er minder mogelijkheden voor positieve effecten van groen en water op de gezondheid in een stedelijke omgeving. Ook buiten de stedelijke omgeving zijn er oorzaken van druk op groen en water o.a. de toenemende hoeveelheid bebouwing door het tekort aan woningen, aanleg nieuwe bedrijventerreinen en de intensieve landbouw (monocultuur) die zeer grote gebieden inneemt.
Energietransitie
De transitie naar duurzame energie is in volle gang om klimaatverandering te voorkomen. Deze duurzame opwekkers van energie (bijvoorbeeld zonnevelden en windmolenparken) concurreren op de beperkte ruimte in Nederland met groen en water. Daarnaast speelt ook ontbossing voor de productie van duurzame energie een rol in de druk op de ruimte.
Aanpak van de druk op groen en water in de leefomgeving
In de praktijk leggen groen en water het vaak af tegen concurrerende ruimteclaims. De thema`s groen en gezondheid krijgen bij de planfase van (bouw)projecten en grote ontwikkelingen onvoldoende aandacht. Er wordt nog te weinig domein overstijgend naar projecten gekeken. Bovendien wordt de aanleg van groen en blauw vaak gezien als een kostenpost, net zoals het onderhoud ervan.
Vaak is nog onvoldoende bekend hoe men groen zo kan integreren in de leefomgeving dat de positieve effecten zo veel mogelijk worden benut ook door meervoudig ruimtegebruik toe te passen. De maatschappelijke en economische baten of kostenbesparingen (gezondheidswinst) van groen en water in de leefomgeving zijn nog onvoldoende duidelijk.
Door groen en water al vroeg in het ruimtelijk planproces te integreren kan een gezonde en leefbare omgeving worden gerealiseerd. Het beter inzichtelijk maken van maatschappelijke en economische baten van groen en water kunnen gebruikt worden om de hoeveelheid en kwaliteit van groen en water te verbeteren.
Professionals uit verschillende vakgebieden zouden meer betrokken moeten worden om samen na te denken over diverse toepassingen en voordelen voor de ruimte voor groen en water, zodat meerdere doeleinden tegelijk (gezondheid, biodiversiteit en klimaatadaptatie) worden benut.
Behalve stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten betekent dit dat ook dat stadsecologen, hoveniers, GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst), bewoners en andere gebruikers van het gebied meedenken over inrichting en groen mogelijkheden.